CONSENT in de woongemeenschap: het belang van luisteren

Met meerderheid van stemmen een besluit nemen betekent vrijwel automatisch een minderheid die het besluit niet (enthousiast) steunt. De CONSENT-methode maakt het nemen én opvolgen van besluiten een gemeenschappelijke verantwoordelijkheid. Maar werkt dat ook binnen een woongemeenschap?

‘Meeste stemmen gelden, dat was ook bij ons het principe waarop besluiten werden genomen. Maar we kwamen vaak op eerder genomen besluiten terug. Bijvoorbeeld omdat de minderheid zich niet aan het besluit hield. Genomen besluiten waren eigenlijk geen besluiten.’

Aan het woord Maria Leemreize, nog even voorzitter van de bewonerscommissie van woongemeenschap Nieuw Wede in Amersfoort. Zij ging op zoek naar hoe de besluitvorming van met name belangrijke besluiten binnen haar woongemeenschap beter kon. Ze volgde de training CONSENT-methode, die toen uit een basistraining en een training gespreksleiding bestond. ‘Ja, de training is niet goedkoop. Maar ik vond het belangrijk hem toch te volgen. Er bestaan boekjes waarin je met CONSENT kennismaakt, maar het is ook belangrijk het in de praktijk te ervaren. Besluitvorming volgens CONSENT vraagt bijvoorbeeld een strak voorzitterschap: Iedereen moet zijn mening kunnen geven en anderen moeten bereid zijn hiernaar te luisteren.’

Het belang van luisteren

‘De essentie van CONSENT is dat je je vrij voelt een mening te hebben en te uiten. Oók als deze afwijkt van de rest. En dat je durft naar de mening van de ander te luisteren. CONSENT heeft mij geleerd hoe belangrijk luisteren is. Het is goed even te wachten met je oordeel. Luisteren helpt je breder te kijken. Het grootste deel van de bewoners ervaart dat de methode rust brengt in het overleg. Iedereen krijgt de ruimte zijn mening te verwoorden en toe te lichten. Doordat iedereen gehoord wordt, worden ook de argumenten van ‘minderheden’ meegewogen. Besluiten worden zo meer gemeenschappelijk gedragen. Soms gaat daarin het gemeenschappelijk belang voor het individueel belang. Maar ja, dat is ook een beetje het wezen van een woongemeenschap. En last but not least,  openheid leidt ook tot minder geroddel. Een fijne bijkomstigheid.’

Verrassingen

‘Een concreet voorbeeld van hoe CONSENT kan werken is bijvoorbeeld hoe wij kandidaat-bewoners begeleiden. Voorheen kwamen we met de geïnteresseerde in gesprek. Als we dachten dat hij of zij in de toekomst binnen onze gemeenschap zou kunnen passen, dan stelden we na afloop van het kennismakingsgesprek een contactpersoon aan. Zo van: “Wie wil dit doen?” en dan was er altijd wel iemand die zijn hand opstak. Maar de andere bewoners bleken –achteraf- niet altijd gelukkig met de keuze voor deze contactpersoon. Daarom vragen we nu iedereen wie hij of zij de beste kandidaat vindt en waarom. Zonder zich in negatieve bewoordingen over anderen uit te laten. Daarmee komen soms verrassende contactpersonen bovendrijven, die ook van zichzelf niet hadden verwacht dat anderen dat in hen zagen. Mochten er meer bewoners zijn die als geschikt contactpersoon worden gezien, dan stemmen we uiteindelijk tussen hen. Ik sprak laatst de voorzitter van een andere woongemeenschap waar het bestuur onbemand dreigde te worden. Toen hij hoorde over onze wijze van besluitvorming zei hij: “Goed plan, dat gaan wij precies zo doen. Ik zet drie lege stoelen in het midden en laat de meningen rondgaan. Dan móet er iets gebeuren. Alleen nee zeggen is dan geen optie meer.”

Gemeenschappelijke verantwoordelijkheid

‘Vaak houden bewoners het bestuur verantwoordelijk voor genomen besluiten. Een van de redenen waarom in de regel weinig bewoners zich geroepen voelen in het bestuur plaats te nemen. Met CONSENT worden besluiten gemeenschappelijk gedragen en dat maakt de uitvoering ervan tot een gezamenlijke verantwoordelijkheid. Als voorzitter ben je slechts één van de anderen. Het is je taak om ieders mening ruimte te geven. Jouw argumenten komen aan het eind en tellen net zo zwaar als die van ieder ander.’

Eerst oefenen

‘Corona heeft het introduceren van CONSENT wel bemoeilijkt. We konden immers niet bij elkaar komen. Ik heb daarom een paar mensen benaderd met de vraag of ook zij zich iets meer in de methode wilden verdiepen. Daarop zijn we in kleine clubjes gaan oefenen raakten bewoners gewend aan te methode. Vervolgens kwamen bewoners zelf met de vraag of bepaalde zaken niet op de CONSENT-methode ter sprake konden worden gebracht. ‘

Een beetje van jezelf

‘Het gaat met kleine stapjes. En er zullen altijd bewoners blijven die er niets in zien. Sommigen vinden het teveel gedoe. Terwijl ze het aan de andere kant ook wel weer prettig vinden. Besluiten nemen vraagt op deze manier ook wel meer tijd. Formeel start je eerst met het beschrijven van de voorliggende vraag en een meningsvormende ronde. Vervolgens diep je meningen uit en zoek je naar het algemeen belang. Daarna volgt de besluitvorming. Met 40 mensen kan zo’n proces heel lang duren. Daarom hebben we de methode een beetje aangepast. We knippen het proces eigenlijk in tweeën. Na het horen van ieders mening gaan we uiteen. Een kleine groep formuleert vervolgens een voorstel, dat aan de anderen wordt voorgelegd. Daarnaast heb ik enkele details aangepast. Zo wordt een voorstel binnen CONSENT een ‘motie’ genoemd. Sommige bewoners hadden daarmee het gevoel met politiek bezig te zijn. Sindsdien noem ik een voorstel weer gewoon een voorstel.’

‘Voor sommige bewoners zal het lastig blijven hun mening te verwoorden. Onze gemeenschap kende eerder een bewoner met dementie. Ook bij haar gingen we altijd met de microfoon langs. Ze zei dan steevast: “Hier zit een tevreden mens.” En wat is er mooier dan dat?’

Op woensdag 11 mei 2022 organiseert de LVGO in samenwerking met CONSENT-methode een workshop. Bezoekers ontvangen een boekje over CONSENT t.w.v. €5,- Bekijk het programma en schrijf je in.

Ga voor meer informatie over CONSENT naar de CONSENT-methode.

Tekst: Yolanda Stil
Beeld: Archief aangekocht / Maria Leemreize / Woongemeenschap Nieuw Wede, Amersfoort